Uticaj Zapadne kulture i medija na razvoj popularne muzike u Kragujevcu (1950 – 1970.) – peti deo

Deo četvrti: https://popforum.rs/pop-feljton-iv/

Diksi jezgro 7 mladih

Ipak, prva prava, šire poznata kragujevačka džez scena je bazirana na trojici muzičara: Ljubiši (Ljubi) Miliću – trombonisti, Zoranu Zariji Rakoviću (Tasi ili Micincu*) – trubaču i Branislavu Todoroviću Kikeru** – bubnjaru. Oni su bili diksi jezgro najpopularnije zabavne grupe stare Jugoslavije – Sedmorice Mladih, koju su osnovali u Beogradu. Pre toga, oni su u Kragujevcu, zajedno sa Kiselim, Miletom Žljokom, Acom Jevtićem i Acom Živanovićem svirali diksi i sving na brojnim igrankama u “Zastavinom podrumčetu”, Medicinskoj i Učiteljskoj školi, Gimnaziji, na košarkaškom igralištu u Velikom parku, platou između Gimnazije i Muzeja, po raznim „frontovskim zajednicama“***.

Kasnije, Ljuba Milić, Zoran Raković i Kikere odlaze zbog školovanja i posla u Beograd, gde se upoznaju sa mlađim kolegama – Ljubišom Stošićem Bucom, Milutinom Vasovićem Vasketom i Nebojšom Dančevićem Danetom, Beograđanima, kao i Vladislavom Vasilićem iz Smederevske Palanke. U tom sastavu, njih sedmorica prvi put sviraju zajedno kod Buce Stošića u stanu, 26. septembra, 1959. i to se i računa za start „Sedam mladih“.

Odlaskom “džezera iz Sedam mladih”, krajem pedesetih, ali i pojavom (i samom histerijom oko njega) rokenrola početkom šezdesetih godina dvadesetog veka, džez scena u Kragujevcu odumire, da bi se obnovila tek početkom devedesetih godina, ali ne u bazičnom, nego u takozvanom, “fusion” obliku. Misli se muzičke forme mešanja džeza sa rok muzikom i fankom, koje su negovale grupe “Alhambra” i “Blue Moods”, da bi ih potom nasledio jedno vreme Maks Kočetov i kasnije, sasvim nova scena sastavljena od mladih džez muzičara (Nikola Cvetković Quartet, “Pop in Jazz”, “Soul Purpose” Iva Paunović Jazz Quintet, Aca Pejčić trio…).

Tezu o presudnom uticaju radio emisije “Jazz Hour” Vilisa Konovera sa “Glasa Amerike” na razvoj kragujevačke džez scene, možemo sagledati iz tri ugla. Prvi se odnosi na dostupnost informacija, jer je radio aparat ipak bio pristupačniji siromašnom i od anglo-američkih centara popularne kulture jako udaljenom stanovništvu Kragujevca, od redovno nabavljanih ploča koje bi obuhvatile tako kompleksni muzički pravac poput džeza. Drugi se odnosi na samu elokvenciju Konovera kao propagatora džeza, jer je predstavljanje ovog pravca popularne muzike na jedan takav, eruditni i frekventni način, zasigurno imalo više efekta na mlade muzičare od povremenog praćenja filmova sa ovom vrstom muzike (“Mladić sa trubom”, Serenada u dolini sunca”, “Bal na vodi”, “Priča o Glen Mileru”…) ili transfera znanja putem sviranja nekog iskusnijeg muzičara koji su bili jako retki, a i dislocirani (Beograd, Zagreb, Ljubljana). Treće gledište počiva na neposrednim narativima ključnih svedoka i činilaca rane popularne muzike u Kragujevcu, a to su za formiranje džez scene svakako bili Ljuba Milić i Zarija Raković, potonji trombonista i trubač “Sedmorice mladih”, koji direktno predstavljaju i emotivni uticaj pomenute radio emisije na izbor njihovog životnog poziva.

U razgovoru o uticajima na njegovo bavljenje džezom, Ljuba Milić nam je tim povodom rekao:

“Mi smo slušali u to vreme, to je bila daleka pedeset peta, šesta godina, mi smo pronašli na radiju, radio “Glas Amerike” i u to vreme je izvesni Vilis Konover, tada jako poznat promoter džeza imao svoje emisije koje su se zvale “Jazz Hour” i išle su u neko vreme. Slušale su se na nekim mučnim kratkim talasima****, pa nam se to na radiju gubilo. Ali slušali smo te emisije o džezu i ja sam se navukao na to. Slušali smo najčešće kod mene, jer sam ja imao neki malo bolji radio od onog “Kosmaja”***** i tako je to počelo. Mi smo prvo slušali sving, Beni Gudmana, Arti Šoa, muzičare tog vremena i to smo kasnije svirali.

Oni su svi išli u muzičku školu, a samo ja u Gimnaziju i onda su oformili orkestar gde sam ja svirao gitaru, samo nisam imao pojačalo pa se to nije najbolje čulo. Svirao je Kikere bubnjeve, Branko Conić violinu, jedan vojnik Rudi Herman iz Vukovara i tu se napravio jedan kvintet tipa Đango Rajnhart, Beni Gudman. To su uglavnom bile teme koje su nam bile dostupne, ploča nije bilo, nego ono što čujemo na radiju. I to je tako počelo.”.

Pojašnjenja:

*Nakon masovnog streljanja u Šumaricama, oktobra 1941. godine, običaj je bio da kragujevački dečaci nose nadimke po imenima majki, jer su im očevi nastradali.

**Čuveni kragujevački i jugoslovenski džez bubnjar, svoj nadimak takođe nosi iz detinjstva, jer kao mali nije umeo da pravilno izgovori naziv popularne igračke – (“Daj mi kikere (klikere)”! – prim.aut.).

***Nekadašnji naziv za mesne zajednice, od Narodnog fronta Jugoslavije, tzv. “frontovi”.

**** “Kratkotalasni radio u odnosu na tzv. “duge talase”, može da se čuje u celom svetu i vrlo ga je teško ometati. Za prijem je dovoljan najobičniji radio – aparat. Sve propagandne stanice država koriste kratke talase.” (Izvor: portal “Međunarodni radio Srbija”).

*****“Prvi proizvođač radio prijemnika je bila fabrika “Nikola Tesla” u Beogradu. 21. Septembra 1947. godine počelo je sklapanje prvog domaćeg prijemnika “Kosmaj”. Delovi su uvezeni iz fabrike “Philips” u Mađarskoj. Kasnije je otkupljena licenca direktno od “Philips”- a iz Holandije za model BX373A. Novi model je nazvan “Kosmaj 49” i to je svakako najpoznatiji posleratni prijemnik u Jugoslaviji.” (Izvor: portal “Radio Elektro”).

Foto (POP Forum arhiva): Naslovna (s leva na desno: Ljuba Milić – trombon, Jova Radovanović – saksofon i Zarija Raković – truba), Foto 1 (Jedna od prvih turneja “Sedam mladih” po Rusiji: gore s leva na desno – Dane, Jova i Vaske; sredina s leva na desno – Tasa i Buca; dole s leva na desno – Ljuba i Kikere), Foto 2 (Ljuba Milić, treći i Zarija Raković, četvrti sa leve strane, sa kolegama sviraju džez u Kragujevcu), Foto 3 (Jedan od prvih kragujevačkih džez orkestara, Zarija Raković – krajnje levo svira trubu). 

POP Forum tim

Nastavak: https://popforum.rs/pop-feljton-vi/