Pesnički slem je umetničko takmičenje na kojem pesnici izvode poeziju pred živom publikom i žirijem. Sa kulturne tačke gledišta, pesnički slemovi su raskid sa ranijom slikom poezije kao elitističke ili krute umetničke forme. Iako se formati mogu razlikovati, slemovi su često glasni i živahni, uz učešće publike, navijanje i dramatičnu dostavu. Hip-hop muzika i urbana kultura imaju snažan uticaj, a poreklo učesnika je različito.

Pesnički slemovi započeli su u Čikagu 1984. godine prvim takmičenjem u slemu, čiji je cilj bio da se popularnoj publici emituju pesnički koncerti iz akademske zajednice. Američki pesnik Mark Smit, koji je verovao da je tadašnja poetska scena bila „previše strukturirana i zagušljiva”, počeo je da eksperimentiše uzimajući čitanja sa otvorenim pesmama sa mikrofona, a zatim ih pretvarajući u slemove uvodeći takmičarski element.

“Slem nije revolucija u pisanju poezije, već načinu na koji se izvodi poezija.”, smatra Milan Mijatović, osnivač Poezina. On dodaje da je slem – zajednica ljudi koji pokušavaju zajedno da dođu do cilja.

Publika je uključena u stvaralaštvo, performans i nije više samo nemi posmatrač, zaključak je onlajn razgovora  „Slem poezija i Srbija”, u okviru projekta „Pop forum“, koji je organizovala NVO „Millennium”.

“Slem je susret, zajedništvo, sabornost, a ono što je došlo kasnije, a to je komercijalizacija, koja je recimo uništila rep i hip-hop, još uvek nije naškodila slemu. Suština je u druženju, u prijateljima koji su, kombinujući pozorište i poeziju napravili društvance koje je kroz žurke doprinosilo da ljudi budu srećniji i zadovoljniji. Bez zajednice i publike nema ni slem poezije. Bez susreta između publike i izvođača nema ni performansa.”, rekao je jedan od najvećih promotera ove umetnosti u Srbiji, Milan Mijatović, ujedno i autor, organizator, istraživač.

“Slem poeziju danas možete posmatrati i kao istorijsku tekovinu. Kod nas su guslari narodu kroz pesmu saopštavali novine i prepričavali događaje.”, objašnjava Simonida Banjeglav, najbolja slemerka Srbije 2016. godine.

Prema njenim rečima, tri dana pre njenog prvog nastupa je shvatila na šta se termin “slem” odnosi. Pesnici su morali da se potrude da dođu do publike, a to je slem upravo omogućio – direktni kontakt umetnika i publike.

Sa druge strane, Nenad Ignjatović, osvajač šestog mesta na Evropskom slem šampionatu 2018. godine, dodaje da je parola slema „vratimo poeziju narodu”.

“Slem je interkativni žanr u umetnosti. Često se uvode i muzički instrumenti, performansi jednog ili više izvođača.”, objašnjava Nenad Ignjatović.

Inače, Ignjatović je učestvovao na Evropskom prvenstvu u Budimpešti 2018. godine. On dodaje da je bio iznenađen koliko je sama organizacija bila ozbiljna. Propozicije se razlikuju od takmičenje do takmičenja, a u Budimpešti je bio organizovan žiri od četiri eminentna umetnika, a peti član je bio dobrovoljac iz publike.

“Najviša i najniža ocena se oduzimaju, a računale su se srednje tri ocene. U slem poeziji je bitan faktor i buka publike, pa je u jednu od ocena bila uključena i ta reakcija.”, objašnjava Ignjatović.

Simonida Banjeglav je dodala i da ne bi valjalo praviti veliku razliku između slem poezije i klasične poezije.

Zanimljivo, prvo slem veče u Srbiji, po istraživanjima Milana MIjatovića, održano je u Domu omladine u Beogradu, 2002. godine. Tada su nastupali iz Hrvatske Mario Kovač i Janko Mesić, kao i pesnici iz raznih evropskih gradova. Pobedio je Ivan Tobić, tako što je prekršio sva moguća pravila. Nakon toga je 2003. održano drugo beogradsko takmičenje, a već 2004. godine došlo je do tuče u beogradskom SKC-u, kada su se posvađali slemer “Kaciga” i član grupe Bad Copy.

U Kragujevcu je slem scena vezana uglavnom za Studentski kulturni centar, jedan od članova “Književne radionice SKC”, Damir Nedić često nastupa na slem događajima Poezina, a prvo regionalno gostovanje je bilo u SKC Kragujevac, 23. aprila, 2003. godine u okviru prvog REFRAKT-a (Regionalnog festivala alternativne kulture) koji je u Kragujevcu organizovala NVO “MillenniuM” sa partnerima (beogradski Kulturni front i zrenjaninski Kulturni centar), kada je sa hrvatskim slemerima nastupio i Mile Kekin, frontmen regionalne pank-rok atrakcije, benda Hladno pivo.

(Kompletni onlajn događaj možete pogledati na sajtu Poezina: http://www.slamstudio.org/2021/03/29/pop-forum-razgovori-slem-poezija-i-srbija/)

POP Forum tim

Foto: Arhiva Poezina (autori Lidija Antonović i Saša Ivanović)/ https://www.slamstudio.org/2017/09/04/par-reci-o-slem-poeziji-mark-smit/, naslovna (Simonida Banjeglav), foto 1 (Mark Smit), foto 2 (onlajn debata Screenshot), foto 3 (Milan Mijatović), foto 4 (Nenad Ignjatović) ; POP Forum arhiva (foto 5 REFRACT: s desna na levo – Vladimir Đurić, Dejan Ubović i Vladimir Paunović, organizatori REFRAKT-a, autor Stanislav Milojković).