Tokom sedamdesetih godina osnivanjem Međunarodnog Romskog udruženja u Londonu (1971) počinje istorija političkog organizovanja Roma na globalnom nivou. Tada je postignut dogovor o simbolima novopromovisane etničke (nacionalne) zajednice, himna i zastava, što je bio prvi korak ka stvaranju nacije na simboličkom nivou.
Pored istog jezika, istorije i tradicije, na formiranje identiteta značajno je uticao i „Porrajamos“ – Holokaust nad Romima u Drugom svetskom ratu. Svakako da je i život na margini društva, u ne baš prijateljskom okruženju te uz veliku disperziju po čitavom svetu doprineo ne samo nastanku, nego i opstanku Roma kao etničke zajednice.
Romska nacija kao pojam u prvom redu je simbolička, emotivna, a tek potom politička činjenica. Intencija romskih lidera nije bila ka stvaranju romske države, naprotiv, oni su težili ka stvaranju političkog okvira u kojem je moguće da Romi kao građani i/ili pripadnici nacionalne manjine ostvare svoja prava na način koji je zakonom garantovan svim građanima.
Pojava Roma na postkomunističkoj političkoj sceni tokom devedesetih godina dvadesetog veka je veoma značajan i kompleksan društveni i politički fenomen. U gotovo svim postkomunističkim zemljama, beleži se povećana društvena i politička aktivnost Roma, a samim tim i njihova veća društvena vidljivost, nakon vekova marginalizacije i diskriminacije.
Unutar novije evropske (društvene i političke) teorije moguće je uočiti nekoliko diskursa/frameworks za interpretaciju pojave “političkog fenomena Roma” i romske politike. Većinom dominira percepcija ovih fenomena kao izraza društvenog progresa, odnosno nedvosmisleno progresivnog razvoja koji predstavlja zakasneli ulazak, ljudi i zajednica dugo isključivanih iz procesa donošenja odluka i participacije u javnosti, na političku scenu.
Politički uticaj Roma je neznatan, a uzroke možemo tražiti u socijalnoj nejednakosti, brojnim preprekama za samoorganizovanje, izraženom nacionalizmu u državama u kojima žive… Marginalizovani, gde skoro polovina njih živi na granici siromaštva (UN, 2013,), svoje mesto retko pronalaze čak i među brojnim temama vodećih političkih stranaka.
Svaka politička stranka u svom programu/proglasu ima temu Roma, koja je za neke samo na papiru, dok se drugi donekle i bave tim pitanjem. Zašto je takvo stanje u politici kada je romska zajednica u pitanju, dali smo odgovor u prethodnom pasusu, međutim naizgled ima i nekih promena bar kada je lokalna politika u pitanju u Nišu.
Od 2020.godine po prvi put iz romske zajednice među opštinskim i gradskim odbornicima nalaze se i 4 pripadnika ove zajednice. U gradu jedan odbornik, GO Palilula jedan odbornik i GO Crveni Krst dva odbornika.
Grad Niš, prema popisu stanovništva iz 2011.godine ima oko 260 hiljada stanovnika, od čega samo 6.977 Roma i Romkinja. Podaci međunarodnih i nevladinih organizacija pokazuju da ih ima bar tri puta više. Veliki broj pripadnika/ca ove zajednica uglavnom živi u romskim naseljima, kojih u Nišu ima pet: Beograd mahala, Stočni trg , Jevrejsko groblje, Crvena zvezda, Bulevar 12.Februar.
Romska zajednica u Nišu susreće se sa mnogim problemima:
-zapošljavanje (oko 90% romskog stanovništva nema zaposlenja),
-stanovanje (nijedno romsko naselje nema plan detaljne regulacije),
-obrazovanje (segregisane osnovne škole, predškolsko obrazovanje romske dece, statistika je pokazala da od ukupnog broja dece u predškolskim ustanovama, Roma ima samo pet do sedam odsto) ,
-socijalna pitanja,
-zdravstvo…
Postavlja se pitanje – šta odbornici iz romske zajednice koji su u gradskom i opštinskim parlamentima čine kako bi rešili ove problema? Kroz intervju sa nekima od njih možemo zaključiti da u stvari gotovo ništa ne rade, jer kako kažu neki od njih oni su svojim zaslugama na listama vladajuće stranke, a ne kao pripadnici romske zajednice. Da li je možda tu i odgovor na pitanje zašto se ništa ne menja po pitanju rešavanja problema romske zajednice?…
Delovi teksta i fotografija su preuzeti sa: https://romaworld.rs/da-li-politicke-partije-prepoznaju-rome-kao-partnere-i-saradnike-u-politici/ sa portala Lokal Pres (www.localpress.org.rs).
POP Forum tim