Uticaj Zapadne kulture i medija na razvoj popularne muzike u Kragujevcu (1950 – 1970.) – dvanaesti deo
Deo jedanaest: https://popforum.rs/pop-feljton-xi
Radio kao tehničko sredstvo i scena popularne muzike u Kragujevcu
Relacija radija, ali ne kao medija, nego tehnološke inovacije i teme ove studije, direktno korespondira sa opštim fenomenom uticaja tehnološkog razvoja na razvoj popularne kulture. Janković ističe da se popularna kultura u modernim društvima, pored masovne proizvodnje, direktno uobličavala i novim tehnologijama poput filma, televizije ili radija (Janković 2011: 177), dokazujući to na primeru ključnog globalnog promotera pop muzike šezdesetih godina prošlog veka – Bitlsa, kao paradigme ovog uticaja i pop- kulturnog artefakta: “Pop-muzika, inače, nikada nije postojala odvojeno od tehnoloških intervencija, pa je i inovativnost i idiosinkratičnost osobenost zvuka Bitlsa, neodvojiva od tehnološkog napretka kasnih šezdesetih”. (Janković 2011: 49).
Foto 1: Bitlsi, “liverpulske bube”, 1965. godine.
I samo usavršavanje radija kao tehničkog sredstva to dokazuje, jer su, kako je već navedeno u studiji, kragujevački džezeri direktno bili uslovljeni izborom najkvalitetnijeg modela prvih radio – aparata, za sticanje prvih informacija o ovoj vrsti muzike preko radija “Glas Amerike”.
Radio je imao i jednu primenjenu tehničku funkciju, koja je pomogla prvim muzičarima popularne muzičke scene Kragujevca. On se koristio, ne samo kao sredstvo za prijem muzike, nego i kao improvizovano pojačalo za instrumente. Članovi “Sedam mladih” su o tome govorili: “Imali smo samo jedan polovni mikrofon, kupljen za 3.500 dinara, a pojačalo je za to vreme bilo „standardizovano“ – prepravljeni radio” (Paunović 2002: 31-32).
Foto 2: Zarija Raković – Micinac, trubač 7 Mladih, sa kolegama i građankama i građanima na beogradskoj Slaviji, dočekuje Novu godinu uz džez.
Radio je imao i drugu tehnološku ulogu za razvoj popularne muzike Kragujevčana, koja je emanirana kroz njegovu studijsko – snimateljsku funkciju. Svaki muzičar, osim direktne komunikacije sa publikom, želi i da ostavi zvučni trag iza sebe, kako u smislu promocije autorskih pesama, tako i u arhivskom smislu. Radio Kragujevac je šezdesetih bio jedini profesionalni studijski objekat za snimanje audio materijala, kako zbog opreme, tako i zbog obučenog personala.
O tome govore i svedočenja neposrednih aktera kragujevačke muzičke scene:
“Mada nisu ostavili iza sebe diskografskog materijala, jer je takav poduhvat šezdesetih bio u domenu naučne fantastike, Senke su ipak imale medijskog traga. U čajdžinici Doma kulture, za RTV Beograd su snimili tri pesme, koje su bile emitovane, a takođe su uradili snimke i za Radio Kragujevac i Radio Svetozarevo” (Id: 107).
Foto 3: Zvonko Macej, jedan od stare ekipe tonaca Radio Kragujevca.
Golden Sound su jedan od retkih bendova, ranog kragujevačkog rokenrola, koji je dobio šansu da se promoviše na tada jedinom i ultimativnom elektronskom mediju u gradu, Radio Kragujevcu:
Zvao nas je Gile u “Čavrljanje”, Daba je bio tonac, a mi smo trebali da sviramo deset pesama. Svirali smo oko tri sata, stalno je nestajala struja, pa smo ponavljali, ali je za nas to bio događaj… – priseća se Hasan Hasanović (Id: 158).
POP Forum tim
(Nastaviće se…)
Izvori:
- Janković s. Aleksandar (2011). Dug i krivudav put: Bitlsi kao kulturni artefakt – drugo izdanje, Beograd, “Red Box”.
- Paunović Vladimir (2002). Vrele šezdesete: KG urbana hronika No 1. (1950 – 1970), Kragujevac, NVO “MillenniuM”.
Foto: Naslovna (Studio Radio Kragujevca sedamdesetih godina prošlog veka, POP Forum arhiva); Foto 1. (Аутор: EMI. – Billboard page 15 1 May 1965, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39594102); Foto 2,3,4 (POP Forum arhiva).