(Istorija popularne kulture Kragujevca 1991 – 2001. deo 8.)

Alternativna rok muzika u Kragujevcu je kao vremensku odrednicu nastanka imala upravo osnivanje grupe KBO! (početak osamdesetih godina dvadesetog veka, preciznije 1982. godinu), jer su pre toga rok bendovi svirali pod jakim uticajem “smakovske škole”, odnosno bluza, roka i kasnije hard – roka. Rodonačelnici alternativne struje u trećoj generaciji kragujevačkih rok muzičara, grupa KBO!, izazvali su okretanje, pre svega mlađih muzičara ka muzičkim pravcima – punk, hard-core i kasnije gothic, industrial, metal…

Ako kao repere uzmemo objavljeni materijal (demo ili zvaničan), produciran snimak ili video spot i koncertne nastupe, onda svakako treba pomenuti sledeće predstavnike alternativne rok scene Kragujevca.

Nakon “muzičke revolucije” koju je KBO! izazvao na kragujevačkoj sceni, ubrzo se pojavljuju i klasični punk/HC bendovi: Bombaški proces (album “Ko su bili bombaši”?, članovi: Marko i Andrej – kasnije u bendu Thimble), Specijalno vaspitanje (Stragi), Demokratizacija palice (osnivač Zdravko Barišić Bare, objavili singl, koji je kasnije reizdao američki izdavač) i posebno dva benda, koja su imala više albuma i koji su bili koncertno aktivni – Alan Ford (Draga Milenović Kariš, Gile, Koma…) koji su svirali ska i pank na tragu Toy Dolls i Progression of life (Buca  i Džoni).

Foto 01: Alan Ford (sa leva na desno) – Gile, Kariš i Koma.

Svakako treba pomenuti i predstavnike gothic zvuka u Kragujevcu – grupu Krug i kasnije – Slovensku Nekropolu (Jakob, Ceja, Koma, Nikola Zornić).

Tu su i “mešoviti” pank bendovi, koji su imali odrednicu “regionalni”, jer su kragujevački muzičari, pre svega Saša i Boban Vujić (KBO!), zajedno radili sa prijateljima iz Gornjeg Milanovca – Trula Koalicija (Skaki) i Aranđelovca – Zvoncekova bilježnica (Toza Rabassa, Dejan Fumarone), kao i Ceja, Kita i Jakob.

Kao deo alternativne scene Kragujevca nezaobilazan je i elektro-industrial bend Johambin (Saša Kitanić Kita, Krcko, Barlov) koji je objavio više albuma (između ostalih i za beogradski “Take It Or Leave It”), a traga su ostavili i Akt (Riki, Iskra), Thimble (Iveza, Marko, Stika) i Okoštavanje zvuka (Voja, Mladen, Marko).

Foto 02: Thimble, stara postava (sa leva na desno): Iveza, Marko, Stika.

Od alternativaca koji su aktivni i danas, ako izuzmemo posebno predstavljene Propagandu 117 i ČBS, pre svega treba izdvojiti LUR. Grupa Ludak u razvoju (LUR) nastala je krajem devedesetih (Boris, Mića, Miloš, Lune, Gile, Miloš Cipi, Boris) i iza sebe ima više albuma, kao i više uspešnih koncertnih nastupa po zemlji i regionu.

Foto 03: LUR (sa leva na desno): Vladimir Lazarević – Lune (bubanj), Boris Lepojević (bas gitara), Miloš Stefanović (vokal i gitara) i Miloš Marković (solo gitara).

Uz alternativu, ovaj period je upotpunjen u Kragujevcu i sa drugim muzičkim pravcima.

Odlaskom “džezera iz Sedam mladih”, krajem pedesetih, ali i pojavom (i samom histerijom oko njega) rokenrola početkom šezdesetih godina dvadesetog veka, džez scena u Kragujevcu odumire, da bi se obnovila tek početkom devedesetih godina, ali ne u bazičnom, nego u takozvanom, “fusion” obliku.

Ako ne računamo povremene autorske ispade gitariste Radomira Mihajlovića Točka u “post-Smakovskom” periodu, bitno je pre svega pomenuti grupu koja je u repertoaru imala i džez-rok muziku – Alhambru. Grupu Alhambra je kao autorski projekat, početkom devedesetih, osnovao gitarista Milan Mikica Milosavljević (kasnije svirao sa Smakom), uz Gorana Đorđevića Peču na basu, Gorana Milutinovića na klavijaturama i Zorana Gavrilovića na bubnjevima. Mada je svirala “mešavinu” bluza, roka i džeza, Alhambra je bila rado viđena na džez festivalima. Grupa u izmenjenoj postavi u odnosu na prvobitnu radi i u kasnijem periodu.

Foto 04: Alhambra i prijatelji (sa leva na desno) – Peča, Kepa iz Smaka, Trnda Istok Iza, Sale, Ivan Bouvi i Mikica.

Kraj devedesetih godina donosi i nešto veći uticaj džeza na muzičku scenu u Kragujevcu. Mladi kragujevački bubnjar, sa velikim interesovanjem za džez, Saša Ranković sa prijateljima, vrsnim muzičarima mlađe generacije (Cvika bas, Damir saksofon, Dule gitara i vokal, Jezda perkusije…) osniva 1998. godine grupu Blue Moods. Mada su svirali pre svega fank muziku, u nastupima su takođe gajili mešavinu stilova (bluz, džez, rege…).

Trogodišnja aktivnost grupe je obuhvatila istoimeni album, učešće na kompilaciji “Know Your Rights” (izdavač NVO MillenniuM Kragujevac, 2001.), više nastupa na nacionalnoj televiziji i nekoliko desetina koncerata i klupskih svirki sirom Srbije, Crne Gore i Republike Srpske.

Foto 05: Popečitelji (sa leva na desno): Saša Furunović (gitara), Rade Vulić (bubnjevi) i Goran Furunović (bas gitara).

U istom periodu u Kragujevcu počinje da radi i grupa Popečitelji, koja takođe u svojoj instrumentalnoj muzici spaja više stilova, od fanka do etnosa, čiji je prvi album producirao Koja iz Discipline kičme.

dr Vladimir Paunović

Tekst je deo projekta podržanog na javnom konkursu za sufinansiranje projekata za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja na teritoriji Grada Kragujevca u 2022. godini. “Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove Grada Kragujevca koji je dodelio sredstva”.

Foto: POP Forum arhiva, arhiva članova rok grupa i FB prezentacije; Naslovna: Blue Moods.